အံ့ဖြယ္ေရွးေဟာင္း အန္ေကာၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ...

ကေမ ၻာဒီးယားႏိုင္ငံ ဆီးမ္ရိ(Siem Reap)ၿမိဳ႕အနီးက ရင္သပ္ရႈေမာဖြယ္ရာ အန္ေကာ(Angkor) ၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္းဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွရဲ႕ အေရးပါဆံုး ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈနယ္ေျမေတြထဲက တစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္။ စတုရန္းကီလိုမီတာ (၄၀၀)ခန္႕က်ယ္၀န္းတဲ့ သစ္ေတာအုပ္ထဲမွာေတာ့ (၉)ရာစုကေန (၁၅)ရာစုအတြင္း ခမယ္(Khmer) လူမ်ိဳးတို႔ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ ရင္သပ္ရွဳေမာဖြယ္ ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြဟာ အခ်ိန္ကာလရဲ႕ တိုက္စားမႈကိုၾကံ႕ၾကံ႕ခံရင္း ေအးခ်မ္းဆိတ္ၿငိမ္စြာ တည္ရွိေနၾကပါတယ္။ 

Angkor ၿမိဳ႕ေတာ္

ဒီဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြထဲမွာ နာမည္ေက်ာ္ၾကားလွတဲ့ အန္ေကာ၀တ္(Angkor Wat) ေက်ာင္းေတာ္ အျပင္ သာသနိကနယ္ေျမျဖစ္တဲ့ အန္ေကာထံု(Angkor Thom)နဲ႕ ခမယ္ဗိသုကာလက္ရာမြန္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဘာယြန္(Bayon) ပုထိုးတို႔လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ အန္ေကာ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာ ဗိႆႏိုးနတ္မင္း (Vishnu)ကို ပူေဇာ္တဲ့အေနနဲ႕တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ဟိႏၵဴ၀တ္ေက်ာင္းတစ္ခုျဖစ္ၿပီး၊ အန္ေကာထံုကေတာ့ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာသာသနိက အေဆာက္အအံုေတြပါ၀င္တဲ့ စတုရန္းပံုၿမိဳ႕ေတာ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အန္ေကာထံုရဲ႕အလယ္ဗဟိုတည့္တည့္မွာေတာ့ ေဗာဓိသတၱဘုရားေလာင္းရဲ႕ မ်က္ႏွာေတာ္ေပါင္းမ်ားစြာကို ရင္သပ္ရႈေမာဖြယ္ရာ ထည့္သြင္းတည္ေဆာက္ထားတဲ့ ဘာယြန္ပုထိုး တည္ရွိပါတယ္။ အန္ေကာ(Angkor)ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္က ျမင့္ၿမတ္ေသာလို႔အနက္ရၿပီး၊ ၀တ္(Wat)ဆိုတာ ကေတာ့ ၀တ္ေက်ာင္းလို႕ေခၚပါတယ္။ အန္ေကာ၀တ္ဆိုတာက Holy Temple ျမင့္ျမတ္ေသာ ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္လို႕ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ထံု(Thom) ဆိုတာကေတာ့ ခမယ္စကားနဲ႕ ႀကီးမားေသာလို႕ အနက္ရၿပီး အန္ေကာ၀တ္ထက္ ဧရိယာပိုမိုက်ယ္၀န္းတဲ့အတြက္ Big Angkor အန္ေကာၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးလို႔ ေခၚဆိိုၾကတာျဖစ္ပါတယ္။  ဘာယြန္ရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ ခမယ္ဘာသာစကားနဲ႔ ဦးေခါင္းလို႔ အဓိပၸါယ္ ရပါတယ္။ ေဗာဓိသတၱဘုရားေလာင္းရဲ႕ ဦးေခါင္းေတာ္ေပါင္းမ်ားစြာ ပါ၀င္တည္ေဆာက္ထားတဲ့အတြက္ ဒီနာမည္ တြင္လာခဲ့ပံု ရပါတယ္။

Bayon

အန္ေကာၿမိဳ႕ေတာ္မွာထြန္းကားခဲ့တဲ့ ခမယ္ဗိသုကာပညာဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသမွာ တမူထူးၿခားစြာတိုးတက္ေျပာင္းလဲလာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အေစာပိုင္းမွာ အိႏိၵယဗိသုကာပညာ လႊမ္းမိုးမႈရွိခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံေတြရဲ႕ ဗိသုကာပညာနဲ႕ေပါင္းစပ္ၿပီး ခမယ္တို႔ရဲ႕ကိုယ္ပိုင္ဟန္အျဖစ္ သီးျခားေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ အေရွ႕တိုင္းရဲ႕ အံ့ခ်ီးဖြယ္ရာ အႏုပညာမိုးကုပ္စက္၀ိုင္းတစ္ခု ေပၚထြန္းလာၿခင္းရဲ႕အစပဲၿဖစ္ပါတယ္။

(၉)ရာစု အစပိုင္းမွာ ခမယ္ဘုရင္ ဒုတိယ ဂ်ာယာဗာမန္(Jayarvarman II)ဟာ ယေန႔ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံျဖစ္လာမယ့္ ေဒသေတြကို စုစည္းၿပီး ပထမ ခမယ္အင္ပါယာ(Khmer Empire)ကို တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ရာစုတစ္၀က္ေလာက္ ၾကာခ်ိန္မွာေတာ့ သူ႕ရဲ႕သားၿဖစ္တဲ့ ယေသာ္ဗာမန္(Yashovarman)ဟာ ေနာင္မွာ အန္ေကာလို႕ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားလာမယ့္ ယေသာ္ဓာပူရၿမိဳ႕ေတာ္(Yashodapura)ကို တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ဘေကာင္း(Bakong)၊ ပရာကို(Preah Koh)၊ လိုလီ(Lolei) ဘုရားေက်ာင္းေတြနဲ႕အတူ ဘာေရးအမည္ရတဲ့ ေရေလွာင္ကန္ႀကီးကိုပါကို တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဘုရားေက်ာင္းေတြက ခုထိရွိေသးေပမယ့္ ေရကန္ႀကီးကေတာ့ေကာ သြားပါၿပီ။ ဘာေရးအမည္နဲ႕ ပိုႀကီးတဲ့ ေရကန္ႀကီးတစ္ခုလည္း ရွိပါေသးတယ္။ ယေသာ္ဗာမန္တူးေဖာ္ခဲ့တဲ့ ေရကန္ႀကီးကို အေရွ႕ဘေရး(East Baray)လို႕ ေခၚၿပီး သူ႕ေခတ္ေနာက္ပိုင္း ရာဂ်န္ဒရာဗာမန္ (Rajendravarman) ဘုရင္လက္ထက္မွာ တူးေဖာ္ခဲ့တဲ့ ပိုႀကီးမားတဲ့ ေရေလွာင္ကန္ႀကီးကိုေတာ့ အေနာက္ဘေရး(West Baray)လို႔ ေခၚပါတယ္။

East Mebon 
(ေဘးပတ္လည္က လယ္ကြင္းေတြဟာ 
တစ္ခ်ိန္တုန္းက East Bary ေရကန္ႀကီးၿဖစ္ခဲ့ပါတယ္။)

ဒုတိယအန္ေကာၿမိဳ႕ေတာ္ကိုေတာ့ ယေသာ္ဓာဗာမန္ရဲ႕တူေတာ္ျဖစ္တဲ့ ရာဂ်န္ဒရာဗာမန္က ေအဒီ (၉၆၀)ျပည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္းမွာ တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ ခမယ္ၿမိဳ႕ေတာ္ေတြမွာ အေရးပါဆံုးၿဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ ဘုရားေက်ာင္းကိုေတာ့ ပရီရပ္(Pre Rup)အရပ္မွာ တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ေရွးေဟာင္း ခမယ္လူမ်ိဳး ေတြဟာ ၿမိဳ႕ေတာ္ေတြရဲ႕အလယ္ဗဟိုမွာ အထင္ကရ ဘုရားေက်ာင္းတစ္ခု တည္ေဆာက္ေလ့ရွိပါတယ္။ ထူးျခားခ်က္ကေတာ့ တျခားအေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံေတြမွာလိုပဲ ရွင္ဘုရင္ေနထိုင္ရာနန္းေတာ္ေတြကိုေတာ့ သစ္သားနဲ႕ပဲ တည္ေဆာက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြလို ႏွစ္ေပါင္း ရာေထာင္ခ်ီ မတည္ျမဲပဲ နန္းေတာ္ကုန္းမ်ားအၿဖစ္သာ ေတြ႕ႏိုင္ပါေတာ့တယ္။ ရာဂ်န္ဒရာဘာမန္ဟာ သူ႕ဦးရီးေတာ္တူးေဖာ္ခဲ့တဲ့ အေရွ႕ဘေရး(East Baray) ေရကန္ႀကီးရဲ႕ အလယ္ေကာင္တည့္တည့္မွာ ကြ်န္းအတုတစ္ခုကို ဖန္တီးေစၿပီး အေရွ႕မီဘြန္(East Mebon)အမည္ရတဲ့ ဘုရားေက်ာင္းငယ္ တစ္ခုကိုလည္း တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ပန္းေရာင္ သဲေက်ာက္ေတြနဲ႕ တည္ေဆာက္ထားၿပီး အလွပဆံုးေက်ာက္ဆစ္လက္ရာေတြနဲ႔ ဘန္ေတစေရ(Banteay Srey) ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ဟာလည္း သူ႕ရဲ႕လက္ထက္မွာ တည္ေဆာက္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

Banteay Srey

Banteay Srey မွ ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာ

Banteay Srey မွ ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာ

ရာဂ်န္ဒရာရဲ႕သားေတာ္ ပဥၥမေၿမာက္ ဂ်ာယာဘာမန္ဘုရင္လက္ထက္ ေအဒီ (၁၀၀၀)ေလာက္မွာ ၿမိဳ႕ေတာ္ကိုတခါ ေနရာေၿပာင္းေရႊ႕ ခဲ့ၿပန္ပါတယ္။ တာကက္(Ta Kev)အမည္ရတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ ဘုရားေက်ာင္းကိုလည္း အသစ္တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္မၾကာခင္မွာပဲ သူ႕ရဲ႕ထီးနန္းကို ပထမ ဆူရီယာဗာမန္က လုယူခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕လက္ထက္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ဘုရားေက်ာင္းအျဖစ္ ဖီမင္နက (Phimeanakas) ဘုရားေက်ာင္းကို တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕အထင္ရွားဆံုး စီမံကိန္းကေတာ့ အေနာက္ဘေရး (West Baray)လို႕ေခၚတဲ့ စတုဂံပံု ဧရာမလက္တူးကန္ႀကီးကို တူးေဖာ္ေစခဲ့တာၿဖစ္ပါတယ္။ ေရကန္ႀကီးရဲ႕ အလယ္ေကာင္တည့္တည့္မွာေတာ့ လူလုပ္ကြ်န္းတုတစ္ခုရွိၿပီး ကြ်န္းေပၚမွာ အေနာက္မီဘြန္ (West mebon) အမည္ရတဲ့ ဗိႆႏိုးနတ္ကြန္း တည္ရွိပါတယ္။ (၁၉၃၆)ခုႏွစ္မွာ ဒီနတ္ကြန္းကေနပဲ အန္ေကာေခတ္ရဲ႕ အႀကီးဆံုးေၾကးရုပ္ထုၿဖစ္တဲ့ ေလ်ာင္းေတာ္မူ ဗိႆႏိုးေၾကးရုပ္ႀကီးကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။

West Baray

ေလ်ာင္းေတာ္မူ ဗိႆႏိုးေၾကးရုပ္ၾကီး

ေအဒီ (၁၀၅၀)မွာေတာ့ သူ႕ကိုဆက္ခံတဲ့ ဥဒယဒိၾတဗာမန္ (Udayadityavarman)ဘုရင္ဟာ သွ်ီ၀နတ္မင္းကိုပူေဇာ္တဲ့ ဘာဖြန္း(Baphoun) ႏိုင္ငံေတာ္ဘုရားေက်ာင္းကို တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။  ဥဒယဒိၾတဗါမန္ကို ဆက္ခံတဲ့ မင္းေတြလက္ထက္မွာေတာ့ ႀကီးႀကီးမားမားေဆာက္လုပ္မႈမ်ိဳးမရွိခဲ့တာ ေအဒီ (၁၁၁၃)ခု ဒုတိယ ဆူရိယာဗာမန္ဘုရင္ နန္းတက္လာခ်ိန္အထိပါပဲ။ ဒုတိယ ဆူရီယာဗာမန္ဟာ ဗိႆနိုးနတ္မင္းကိုပူေဇာ္ရန္ရည္ရြယ္ၿပီး ခမယ္ဘုရားေက်ာင္းေတြထဲမွာ အႀကီးက်ယ္ဆံုးၿဖစ္တဲ့ အန္ေကာ၀တ္ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ အန္ေကာ၀တ္ဟာ အန္ေကာေခတ္ (Angkorian Age)တစ္ေလွ်ာက္ တည္ေဆာက္ခဲ့သမွ် ဘုရားေက်ာင္းမ်ားထဲမွာ အႀကီးမားဆံုးနဲ႕ လက္ရာအေၿမာက္ဆံုး ၿဖစ္ပါတယ္။ အန္ေကာ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ကို ျမင့္မိုရ္ေတာင္နဲ႔ ကြ်န္းႀကီးေလးကြ်န္းကို ကိုယ္စားၿပဳတဲ့ ႀကာဖူးသ႑ာန္ေမွ်ာ္စင္ငါးခုကိုမ႑ိဳင္ျပဳၿပီး တစ္ျခားအေဆာက္အဦးမ်ားနဲ႔ ေပါင္းစပ္ဖြဲ႕စည္းထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ ပတ္လည္မွာ ေရကံ်ဳးကာရံထားၿပီး အဓိက၀င္ေပါက္ကိုေတာ့ ထူးဆန္းစြာပဲ အေနာက္ဖက္မွာ ထားရွိပါတယ္။ ေန၀င္ရာအရပ္ကို မ်က္ႏွာျပဳထားၿခင္းဟာ မျမဲေသာသခၤါရတရားကို ေအာက္ေမ့ ဆင္ျခင္ႏိုင္ေစဖို႔ ရည္ရြယ္တယ္လု႔ိ ဆိုၾကပါတယ္။

အန္ေကာ၀တ္ကို ေ၀ဟင္မွၿမင္ရပံု

အန္ေကာ၀တ္ ဆည္းဆာအလွ

ေအဒီ (၁၁၅၀)ဒုတိယ ဆူရီယာဗာမန္ကြယ္လြန္သြားၿပီးေနာက္မွာေတာ့ ခမယ္အင္ပါယာဟာ ၿပည္ထဲေရး မၿငိမ္မသက္မႈေတြနဲ႕ လံုးေထြးရစ္ပတ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ယေန႕ကေမၻာဒီးယားနဲ႕ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံေတြမွာ အမ်ားဆံုးေနထိုင္ၾကတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ က်မ္(Chams)လူမ်ိဳးေတြဟာ (၁၁၇၇) နဲ႕ (၁၁၇၈)ခုႏွစ္ေတြမွာ အန္ေကာအင္ပါယာကို ႏွစ္ႀကိမ္တိုင္တိုင္ ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ အန္ေကာအင္ပါယာကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ၀င္ သတၱမ ဂ်ာယာဗာမန္ (Jayavarman VII)ဘုရင္ဟာ က်မ္လူမ်ိဳးေတြကို ေအာင္ၿမင္စြာတြန္းလွန္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ၁၁၈၁မွာ အန္ေကာၿမိဳ႕ေတာ္ကို ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ အန္ေကာအင္ပါယာကိုအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ ဘုရင္ေတြထဲမွာ တစ္ဦးတည္းေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဘုရင္ၿဖစ္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ဘုရင္ေတြ အားလံုးကေတာ့ ဟိႏၵဴဘာသာ ၀င္ေတြ ၿဖစ္ပါတယ္။ သူ႕လက္ထက္မွာတည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ဘုရားေက်ာင္းကေတာ့ ဘာယြန္ပုထိုး (Bayon)ျဖစ္ၿပီး ဗုဒၶဘုရားရွင္ကို ပူေဇာ္ရန္အတြက္ တည္ေဆာက္ခဲ့ၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ ဘာယြန္ပုထိုးဟာ အန္ေကာထံုလို႕ေခၚတဲ့ စတုရန္းပံုၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ အလယ္ဗဟိုမွာ တည္ရွိေနတာျဖစ္ပါတယ္။ အန္ေကာထံုဟာ (၃) စတုရန္းကီလိုမီတာက်ယ္၀န္းၿပီး ေရက်ံဳးတစ္ထပ္ ကာရံထားပါတယ္။ ေတာင္၊ ေၿမာက္၊ အေနာက္ဖက္ မ်က္ႏွာစာေတြမွာ ၿမိဳ႕တံခါးေပါက္ တစ္ခုစီရွိၿပီး အေရွ႕ဘက္ၿမိဳ႕ရိုးမွာေတာ့ ၿမိဳ႕တံခါးေပါက္ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ ယေန႕အခ်ိန္မွာေတာ့ ပ်က္ဆီး ယိုယြင္းမႈ အနည္းဆံုးၿဖစ္တဲ့ Southern Gate ေခၚ ေတာင္ဘက္ၿမိဳ႕တံခါးဟာ အထင္ရွားဆံုးၿဖစ္ပါတယ္။ ၿမိဳ႕တံခါးေပါက္တိုင္းရဲ႕ထိပ္မွာ အလြန္တရာႀကီးမားတဲ့ မ်က္ႏွာႀကီး ေလးခုစီ တည္ေဆာက္ထားပါတယ္။ ေဗာဓိသတၱဘုရားေလာင္းရဲ႕ မ်က္ႏွာေတာ္အေနနဲ႕ တည္ေဆာက္ထားတာ ၿဖစ္သလိ၊ု ရွင္ဘုရင္ရဲ႕ပံုတူလည္း ၿဖစ္ပါတယ္။ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္စနစ္မွာ ကြ်န္ေတြထုတဲ့ဘုရားက ဘုရင္နဲ႕ ရုပ္ခ်င္းဆင္ေနတာပါပဲ။ ဒီလို ဘုရားေလာင္းပံုေတာ္နဲ႕ ဘုရင့္မ်က္ႏွာ ခြ်တ္စြပ္နီးပါးဆင္ေနတာ မ်ိဳးကို ဘာယြန္ပုထိုး (Bayon)မွာလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။ ဘာယြန္ပုထိုးဟာ အန္ေကာေခတ္ရဲ႕ေနာက္ဆံုး ႏိုင္ငံေတာ္ဘုရားေက်ာင္းျဖစ္ၿပီး ေဗာဓိသတၱမ်က္ႏွာေတာ္ေတြ ထြင္းထုထားတဲ့ ေမွ်ာ္စင္ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာယြန္ကို တည္ေဆာက္ၿပီးေနာက္မွာေတာ့ သတၱမ ဂ်ာယာဗာမန္ဟာ သူ႕ရဲ႕မယ္ေတာ္ကို ရည္စူးၿပီး တာပရြန္(Ta Prohm) နဲ႕  ခမည္းေတာ္ကို ရည္စူးၿပီး ပရာခန္း(Preah Khan) ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြကို တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။

Southern Gate of Angkor Thom

Southern Gate of Angkor Thom

Central Tower of Bayon

တစ္ကယ္ေတာ့ တာပရြန္ဘုရားေက်ာင္းရဲ႕မူလအမည္ဟာ ရာဇ၀ိဟာ ျဖစ္ပါတယ္။ တာပရြန္ဆိုတာကေတာ့ ဒီေန႕ေခတ္ေရာက္မွေခၚတဲ့အမည္ ၿဖစ္ၿပီး ေတာထဲက ၀တ္ေက်ာင္း(Jungle Temple)လို႕ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒီဘုရားေက်ာင္းေတြဟာ ၀တ္ျပဳကိုးကြယ္ရံုသက္သက္မဟုတ္ပဲ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း နဲ႕ သာသနာ့တကၠသိုလ္မ်ားအျဖစ္ အသံုးၿပဳခဲ့တာ ၿဖစ္ပါတယ္။

ဒီဘုရားေက်ာင္းေတြရဲ႕ၾကြယ္၀မႈမွာ ေရႊ၊ ေငြ၊ ေက်ာက္သံပတၱျမား၊ လက္၀တ္ရတနာမ်ိဳးစံု၊ ပုလဲအလံုးေပါင္း (၁၁၂,၃၀၀)လံုး၊ ဦးခ်ိဳကို ေရႊခ်ထားတဲ့ ႏြားလားဥႆဘစတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီဘုန္းႀကီးေက်ာင္းႏွစ္ခုက ဗုဒၶသာသနာ့တကၠသိုလ္ေတြမွာ ပညာသင္ၾကားခဲ့တဲ့ စာသင္သားေတြနဲ႕ ေက်းကြ်န္ေတြကိုပါ ထည့္တြက္မယ္ဆိုရင္ လူေပါင္း တစ္သိန္းနီးပါးရွိပါတယ္။ ဒီထဲမွာ စာသင္ေပးတဲ့ ဆရာေတာ္ (၁,၀၀၀) နဲ႕ ဘုရားကို အကဆက္တဲ့ ကေခ်သည္ (၁,၀၀၀)လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။

Ta Prohm

တာပရြန္ဟာ ကမၻာေက်ာ္ ရုပ္ရွင္မင္းသမီး အင္ဂ်လီနာဂ်ိဳလီ Tomb Raider ဇာတ္ကားရဲ႕ ဇာတ္၀င္ခန္းေတြကို လာေရာက္ရိုက္ကူးခဲ့တဲ့ေနရာလည္းၿဖစ္ပါတယ္။ တာပရြန္ဘုရားေက်ာင္းရဲ႕ ထူးျခားခ်က္ကေတာ့ ပထမဆံုးေတာနက္ထဲကေန ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ ပံုစံအတိုင္း အနီးစပ္ဆံုး တည္ရွိေနျခင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ဧရာမသစ္ၿမစ္ႀကီးေတြက ဘုရားေက်ာင္းပ်က္ေတြကို ဖံုးလႊမ္းထားပံုဟာ အိပ္မက္ဆန္လြန္းလွပါတယ္။

Ta Prohm မွ လဲမႈိ႕ပင္ႀကီးမ်ား

Ta Prohm မွ လဲမိႈ႕ပင္ႀကီးမ်ား

Angelina Jolie ရုပ္ရွင္ရိုက္သြားခဲ့တဲ့ ေနရာပါ

Preah Khan

ေအဒီ (၁၂၀၀)ခန္႔မွာ သတၱမ ဂ်ာယာဗာမန္ဘုရင္ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ခမယ္အင္ပါယာဟာ တျဖည္းယိုယြင္းလာခဲ့ၿပီး အက်ပိုင္းကိုေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ႀကီးႀကီးမားမားတည္ေဆာက္မႈမ်ိဳးကိုလည္း မေတြ႕ရေတာ့ပါဘူး။ (၁၅)ရာစုရဲ႕ ပထမႏွစ္ငါးဆယ္အတြင္းမွာ ခမယ္အင္ပါယာ ၿပိဳကြဲသြားၿခင္းနဲ႕အတူ တစ္ခ်ိန္ကခမ္းနားထည္၀ါခဲ့တဲ့ ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြဟာ သစ္ပင္ျခံဳႏြယ္ပိတ္ေပါင္းေတြရဲ႕ ၀ါးမ်ိဳဖံုးလႊမ္းၿခင္းကို ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လံုး၀ လူမသိသူမသိ ေတာနက္ထဲမွာ ေပ်ာက္ကြယ္သြားတာ မ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ စည္ကားသိုက္ၿမိဳက္တဲ့ အန္ေကာၿမိဳ.ေတာ္ၾကီး ပ်က္သုဥ္းသြားေပမဲ့ အနီးအနားက ရြာငယ္ဇနပုဒ္ေလးေတြကေတာ့ က်န္ရစ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ေဒသခံ ခမယ္လူမ်ိဳးေတြဟာ ဒီဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြရဲ႕ အနီးအနားမွာပဲ ရြာတည္ၿပီးေနခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြကေတာ့ ျပဳျပင္ထိမ္းသိမ္းမယ့္သူ မရွိတဲ့အတြက္ တစ္ေန႕တစ္ၿခား ယိုယြင္းပ်က္စီးလာခဲ့ပါတယ္။ (၁၉)ရာစုမွာေတာ့ ျပင္သစ္လူမ်ိဳး စြန္႔စားရွာေဖြသူ ဟင္နရီမူေဟာ့ဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ကတစ္ဆင့္ အန္ေကာၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္းကို ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို ဥေရာပမွာ စာအုပ္အျဖစ္ထုတ္ေ၀ခဲ့ခ်ိန္မွာေတာ့ အန္ေကာၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္းဟာ အေနာက္ကမၻာရဲ႕အာရံုစိုက္ျခင္းကို ခံခဲ့ရပါတယ္။ ကေမၻာဒီးယားကို ျပင္သစ္တို႕ ကိုလိုနီျပဳၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အန္ေကာၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္းကို ျပင္သစ္ေရွးေဟာင္း သုေတသနပညာရွင္ေတြက ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ႀကပါတယ္။

Henri Mouhot

Henri Mouhot ေရးဆြဲခဲ့ေသာ အန္ေကာ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ပံု

Henri Mouhot ေရးဆြဲခဲ့ေသာ အန္ေကာ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ပံု

Henri Mouhot ေရးဆြဲခဲ့ေသာ အန္ေကာ၀တ္ေက်ာင္းေတာ္ပံု

(၁၉၀၇)ခုႏွစ္ကစလို႔ အေရွ႕တိုင္းဆိုင္ရာ ၿပင္သစ္ ေရွးေဟာင္းသုေတသနအဖြဲ႕ တစ္ခုၿဖစ္တဲ့ École française d'Extrême-Orient (EFEO) ဟာ အန္ေကာေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈနယ္ေျမကို
ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းလာခဲ့ပါတယ္။ Khmer Rouge လို႕ေခၚတဲ့ ခမာနီကြန္ၿမဴနစ္ေတြအုပ္စိုးခဲ့တဲ့ (၁၉၇၀) နဲ႕ (၁၉၈၀) ၾကားကာလေတြမွာေတာ့ ျပဳၿပင္ထိန္းသိမ္းေရးလုပ္ငန္းေတြ ေခတၱရပ္ဆိုင္းခဲ့ရပါတယ္။
ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အန္ေကာဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြကို ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းရာမွာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံ အမ်ားအျပားက ပူးေပါင္းပါ၀င္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ (၁၉၉၂)မွာေတာ့ ယူနက္စကိုအဖြဲ႕ႀကီးကေနၿပီး အန္ေကာကို ကမၻာ့ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ ေနရာေဒသ (World Heritage Site)အျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစလို႕ အန္ေကာဟာ ကမၻာေပၚမွာ အလြန္နာမည္ေက်ာ္ၾကားတဲ့ Tourist Destinationတစ္ခု ၿဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ယေန႕အခ်ိန္မွာေတာ့ အန္ေကာကို ႏွစ္စဥ္ကမ ၻာလွည့္ခရီးသည္ (၂)သန္းေက်ာ္ လာေရာက္လည္ပတ္ေနၾကၿပီၿဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႕ အမွတ္တရဓာတ္ပံုေလး တစ္ခုကို ၿပလိုက္ခ်င္ပါေသးတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေလာက္က အန္ေကာ၀တ္ကို ဘုရားဖူးေရာက္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာမိသားစုတစ္စု အမွတ္တရ ေရးထြင္းခဲ့တဲ့ ေက်ာက္ထြင္းစာေလးၿဖစ္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ အန္ေကာ၀တ္ကို သံုးခါေရာက္ၿပီးမွပဲ ဒီစာကိုရွာလို႔ေတြ႕ပါတယ္။

အန္ေကာ၀တ္က ျမန္မာစာ

ဒီစာထဲမွာပါတဲ့ ပတၱေပါင္ၿမိဳ႕ဆိုတာဟာ ကေမ ၻာဒီးယားႏိုင္ငံထဲက Battambang ၿမိဳ႕ၿဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာဘုရင္ေတြလက္ထက္ ယိုးဒယားကိုစစ္ခ်ီရာမွာပါခဲ့တဲ့ တစ္ခ်ိဳ႕ျမန္မာစစ္သားေတြဟာ ျမန္မာျပည္မျပန္ၿဖစ္ၾကေတာ့ပဲ ေရၾကည္ရာျမက္ႏုရာရွာရင္း Battambang အရပ္မွာ အေၿခခ်ခဲ့တယ္လို႕ ပါးစပ္ရာဇ၀င္ကဆိုပါတယ္။ တစ္ကယ္လည္း အဲဒီေဒသမွာ ျမန္မာလိုလံုး၀မေျပာတတ္ၾကေတာ့ေပမယ့္ ျမန္မာဓေလ့ထံုးစံေတြနဲ႕ အလြန္နီးစပ္တူညီတဲ့ ရြာေတြရွိၾကတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္သြားစံုစမ္းၾကည့္ ခ်င္ေပမယ့္လည္း အေျခအေနမေပးေတာ့ မေရာက္ၿဖစ္ေသးပါဘူး။ အဲ... တစ္ခုသတိေပးခ်င္တာကေတာ့ သူတို႕ကိုအားက်ၿပီး ဘုရားေက်ာင္းနံရံမွာ စာသြားေရးရင္ အဖမ္းခံရ၊ ေလ်ာ္ေၾကးႀကီးမားစြာေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ အခုအခါမွာ ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြကို ကမ ၻာ့ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္အၿဖစ္ တရားဥပေဒနဲ႕ကာကြယ္ထားလို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္။

စာဖတ္သူမိတ္ေဆြမ်ားလည္း အန္ေကာကိုလာလည္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ ဆီးမ္ရိၿမိဳ႕က ႀကိဳဆိုေနပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ ဒီၿမိဳ႕မွာ ဗမာသိပ္မရွိလို႕ေနရထိုင္ရတာေတာ့ခပ္ပ်င္းပ်င္းရယ္။ ကိုယ့္ဆီလာလည္မယ့္ ဧည့္သည္သာ ေမွ်ာ္ေနမိတာပါပဲ။ :-)

credit to: အနီးဆံုး

မွ်ေဝခြင့္ေပးတဲ့ “အနီးဆံုး”ဘေလာ့ပိုင္ရွင္ ဘေလာ့ဂါေလးကို အထူးေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ 

ေလးစားစြာျဖင့္
bliss of us